H κορυφαία κατηγορία του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου της Ισπανίας ξεκίνησε τη σεζόν 1928-29 (έπειτα από πρόταση του προέδρου της Αρένα Κλαμπ, Γκέτσο) και είναι γνωστή ως Primera Division ή La Liga. Το πρωτάθλημα όλα αυτά τα χρόνια έχουν κατακτήσει μόλις εννιά διαφορετικές ομάδες με τις Ρεάλ Μαδρίτης και Μπαρτσελόνα να είναι οι κυρίαρχες.

Η Μπαρτσελόνα είναι η η πρώτη ομάδα που ανακηρύχθηκε πρωταθλήτρια. Στην ιστορία του ισπανικού πρωταθλήματος έχουν λάβει μέρος 62 διαφορετικές ομάδες. Όμως, μόνο τρεις έχουν παραμείνει στην πρώτη κατηγορία από την εναρκτήρια έκδοσή της και αυτές είναι η Αθλέτικ Μπιλμπάο, η Μπαρτσελόνα και η Ρεάλ Μαδρίτης. Το πρωτάθλημα έχει διακοπεί δύο φορές, μεταξύ του 1936 και του 1939, λόγω του ισπανικού εμφυλίου πολέμου.
Η συμμετοχή ξένων παικτών ήταν από την αρχή του πρωταθλήματος ένα αμφιλεγόμενο θέμα. Στην πρώτη έκδοση του πρωταθλήματος συμφωνήθηκε ότι μόνο οι ξένοι παίκτες που ήταν επαγγελματίες και έπαιζαν για τουλάχιστον δύο χρόνια στην Ισπανία θα μπορούσαν να αγωνιστούν στο πρωτάθλημα. Επομένως, όχι περισσότεροι από 3 ή 4 ποδοσφαιριστές κατάφεραν να παίξουν σ' αυτό το πρώτο πρωτάθλημα.

Αργότερα διαπιστώθηκε ότι μόνο οι λεγόμενοι "ομογενείς" μπορούσαν να αγωνιστούν, δηλαδή, αλλοδαποί που εθνικοποιήθηκαν ή που αποδείχθηκαν ότι είχαν ισπανική καταγωγή. Ο λεγόμενος κανονισμός των... ιθαγενών ήταν, ωστόσο, αντικείμενο πολλών αντιπαραθέσεων και προέλευσης της διαφθοράς. Για το λόγο αυτό, καταργήθηκε και τελικά το 1974 εγκρίθηκε η συμμετοχή δύο ξένων ανά σύλλογο και αργότερα επεκτάθηκε στη δεκαετία του 1990.

Έκτοτε υπήρξε μια έκρηξη, η οποία επιδεινώθηκε δεκαετίες αργότερα από την "υπόθεση Μποσμάν" και της ελεύθερης μεταφοράς παικτών μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χωρίς περιορισμό του αριθμού των ξένων σε κλαμπ.

Η γέννηση της La Liga

Παρά το γεγονός ότι το ισπανικό ποδόσφαιρο ήταν επαγγελματικό από τη γέννηση του, μόλις τη σεζόν 1984-85 ξεκίνησε μια νέα αναδιάρθρωση. Το RFEF, που μέχρι τότε ήταν υπεύθυνο για τη διοργάνωση, μετέφερε την εξουσία του στη LFP (Εθνική Ένωση Επαγγελματικού Ποδοσφαίρου), ένα ανεξάρτητο όργανο με πρωτοβουλία των ίδιων των συλλόγων μετά από διαφωνίες με την εθνική ομοσπονδία σχετικά με τη διαχείριση και οικονομική κατανομή των πλεονεκτημάτων του πρωταθλήματος. Από τότε ο διαγωνισμός έγινε γνωστός ως La Liga.

Η La Liga είναι μέρος της Βασιλικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου της Ισπανίας, αλλά έχει νομική αυτονομία στην οργάνωση και τη λειτουργία της. Η διοργάνωση κρατικών ποδοσφαιρικών αγώνων εξαρτάται από αυτήν, πάντα σε συντονισμό με το RFEF. Επί του παρόντος, αποτελείται από συνολικά 42 ομάδες: 20 στην πρώτη κατηγορία και 22 στη δεύτερη κατηγορία.

Η πρώτη εκτελεστική επιτροπή της La Liga ανέλαβε τα καθήκοντά της στις 30 Δεκεμβρίου 1983, αλλά στις 26 Ιουλίου 1984 εγκρίθηκαν το καταστατικό και ιδρύθηκε επίσημα.

Δύο σεζόν αργότερα (1986-87), δοκίμασε να προσπαθήσει να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα - χωρίς ωστόσο επιτυχία, αφού το πρωτάθλημα διήρκεσε μέχρι τον Ιούνιο και δεν πέτυχε τους επιδιωκόμενους στόχους. Μία από τις πιο σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην ιστορία της ήταν που ανέπτυξε μια τελική φάση και ήταν γνωστή ως η «Λίγκα play-off». Μόλις το λεγόμενο κανονικό πρωτάθλημα των αντίστοιχων 34 αγωνιστικών είχε τελειώσει, οι τότε 18 συμμετέχοντες σύλλογοι χωρίστηκαν σε τρία γκρουπ έξι ομάδων και έπαιξαν άλλες δέκα αγωνιστικές (εντός - εκτός έδρας).

Για αυτόν τον λόγο, η περίοδος αυτή ήταν η μεγαλύτερη στην ιστορία, με 44 αγωνιστικές (μία μόνο ομάδα έπεσε και τρεις ανέβηκαν, οπότε τον επόμενο χρόνο ξεκίνησε ένα πρωτάθλημα 20 ομάδων). Αυτό το σύστημα δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ ξανά.

Αν και τα πρώτα χρόνια συμμετείχαν μόνο δέκα ομάδες, αργότερα ο αριθμός σταδιακά αυξήθηκε στις τρέχουσες 20 ομάδες. Ο αριθμός των 22 επιτεύχθηκε κατά τις περιόδους 1995-96 και 1996-97.

Χωρίς Ισπανό στην 11άδα η Ατλέτικο Μαδρίτης, αλλά με Γιούρκα

Το 2008, η Ατλέτικο Μαδρίτης στην αναμέτρηση με τη Μάλαγα έγινε η πρώτη ομάδα που αγωνίστηκε χωρίς Ισπανό στην 11άδα της.

Για την πρώτη αγωνιστική της σεζόν 2008-09, φιλοξένησε στο Βιθέντε Καλντερόν τη Μάλαγα και επικράτησε με 4-0.

Ο Μεξικανός προπονητής της ομάδας, Χαβιέ Αγκίρε δεν προτίμησε ούτε έναν Ισπανό ποδοσφαιριστή βασικό και αγωνίστηκε με τους εξής γράφοντας ιστορία:

Κουπέ (Γάλλος), Χέιτινγκα (Ολλανδός), Ουιφαλούσι (Τσέχος), Περνία (Αργεντινός), Γιούρκας Σεϊταρίδης (Έλληνας), Μανίς, Σιμάο (Πορτογάλοι), Πάολο Ασουνσάο (Βραζιλιάνος), Μάξι Ροντρίγκεζ, Αγουέρο (Αργεντίνοι), Φορλάν (Ουρουγουανός).

Με 11 διαφορετικές εθνικότητες η Γρανάδα

Για την 23η αγωνιστικής της σεζόν 2016-17 και στην αναμέτρηση της Γρανάδα με τη Μπέτις. Για πρώτη φορά στην ιστορία του πρωταθλήματος, μια ομάδα ξεκίνησε το παιχνίδι με παίκτες από 11 διαφορετικές εθνικότητες. Ο λόγος για την Γρανάδα με προπονητή τον Ισπανό, Λούκας Αλκαράθ, ο οποίος ξεκίνησε με τους:
Οτσόα (Μεξικό)
Άντριαν Ράμος (Κολομβία)
Ίνγκασον (Ισλανδία)
Γκαστόν Σίλβα (Ουρουγουάη)
Χόνγκλα (Καμερούν)
Γουακάσο (Γκάνα)
Αντρέας Περέιρα (Βραζιλία)
Φουλκιέ (Γαλλία)
Ούτσε (Νιγηρία) και Καρσελά (Μαρόκο).

Το σύστημα πρωταθλήματος

Ακολουθώντας ένα σύστημα πρωταθλήματος, οι είκοσι ομάδες έρχονται αντιμέτωπες δύο φορές - μία στο δικό τους γήπεδο και μία εκτός έδρας φτάνοντας συνολικά τις 38 αγωνιστικές. Η σειρά των αγώνων γίνεται με κλήρωση πριν την έναρξη της διοργάνωσης.

Η τελική κατάταξη καθορίζεται σύμφωνα με τους συνολικούς πόντους που έλαβε κάθε ομάδα στο τέλος του πρωταθλήματος. Οι ομάδες παίρνουν τρεις πόντους για κάθε αγώνα που κερδίζεται, έναν πόντο για κάθε ισοπαλία και κανένα πόντο για τους χαμένους αγώνες.

Οι πρώτοι τέσσερις στη κατάταξη κερδίζουν την απευθείας είσοδο τους στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ. Ο πέμπτος παίρνει το απευθείας εισιτήριο για τους ομίλους του Γιουρόπα Λιγκ, όπως και ο Κυπελλούχος. Ο 6ος της κατάταξης ξεκινάει από την 2ο προκριματικό γύρο της διοργάνωσης. Αν η ομάδα που κατακτήσει το Κύπελλο, έχει τερματίσει στις πρώτες 6 θέσεις τότε το εισιτήριο, πηγαίνει στην ομάδα που κατέλαβε την έβδομη θέση του πρωταθλήματος. Οι τρεις τελευταίες ομάδες της βαθμολογίας υποβιβάζονται απευθείας στη δεύτερη κατηγορία του Ισπανικού πρωταθλήματος, τη Σεγούντα Ντιβισιόν.

Κάθε σύλλογος μπορεί να εγγραφεί στο πρωτάθλημα με 25 παίκτες κάθε εποχή, εκ των οποίων μόνο τρεις έχουν δικαίωμα συμμετοχής από χώρες υπηκοότητας εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία δεν κάνει διάκριση μεταξύ παικτών ισπανικής ιθαγένειας και υπηκόων οποιασδήποτε άλλης χώρας στην Ένωση.

Οι πιο αξιοσημείωτες αλλαγές στην ιστορία του πρωταθλήματος

Ξεκίνησε με πρωτάθλημα 10 ομάδων τη σεζόν 1928-29 έως τη σεζόν 1933-34. Λίγκα 12 ομάδων από τη σεζόν 1934-35 έως τη σεζόν 1940-41 (μεταξύ 1936 και 1939 δεν υπήρξε πρωτάθλημα λόγω εμφυλίου πολέμου). Διοργάνωση 14 ομάδων από τη σεζόν 1941-42 έως 1949-50, λίγκα 16 ομάδων από τη σεζόν 1950/51 έως τη σεζόν 1970-71. League 18 ομάδων από τη σεζόν 1971-72 έως τη σεζόν 1986-87.
Πρωτάθλημα 20 ομάδων από τη σεζόν 1987-88 και μέχρι σήμερα, με εξαίρεση τα πρωταθλήματα 1995/1996 και 1996/97 με 22 ομάδες.

Από τη σεζόν 1995/1996 απονέμονται 3 πόντοι σε κάθε νίκη και καθιερώθηκε επίσης η υποχρέωση τοποθέτησης του ονόματος ή του επωνύμου στη πλάτη κάθε παίκτη και ο αριθμός των αλλαγών που επιτρέπονται κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού αυξάνονται από 2 σε 3 για κάθε ομάδα.

Από τη σεζόν 1996/1997, εφαρμόζεται ο λεγόμενος «νόμος Μποσμάν», ο οποίος θεώρησε ότι κάθε παίκτης από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κατέχει θέση ξένου.

Από την περίοδο 1999-2000, η ​​άνοδος / υποβιβασμός εξαλείφθηκε και ο αριθμός των άμεσων προωθήσεων και μειώσεων μεταξύ Πρώτης και Δεύτερης Κατηγορίας ανά σεζόν αυξήθηκε κατά μία (από δύο σε τρεις).

Από την σεζόν 2018/19, εφαρμόζεται το VAR (Video Assistan Referee).

Παλαιότερο και νεότερο γήπεδο

Το παλαιότερο γήπεδο του ισπανικού πρωταθλήματος είναι το Mestalla (Μεστάγια) της Βαλένθια που χτίστηκε το 1923, ξεπερνώντας μόνο για ένα μήνα το Ελ Μαδριγάλ της Βιγιαρεάλ.

Από την άλλη πλευρά, το Wanda Metropolitano (Γουάντα Μετροπολιτάνο) της Ατλέτικο Μαδρίτης και το San Mamés (Σαν Μαμές) της Αθλέτικ Μπιλμπάο είναι τα πιο νεόκτιστα.

Το τελευταίο αντικατέστησε το προηγούμενο στάδιο με την ίδια ονομασία, το οποίο ήταν το μοναδικό που φιλοξένησε τα παιχνίδια των Βάσκων όλες τις εκδόσεις της πρώτης κατηγορίας μέχρι την κατεδάφισή του το 2013, οπότε το γήπεδο της Βαλένθια έγινε αυτό με τις περισσότερες συμμετοχές στον θεσμό.

Πρώτος σκόρερ και σε συμμετοχές

Ο κορυφαίος σκόρερ του ισπανικού πρωταθλήματος είναι ο Αργεντινός, Λιονέλ Μέσι και ακολουθεί ο Πορτογάλος, Κριστιάνο Ρονάλντο και ο Ισπανός, Τέλμο Θάρα.

Μεταξύ των παικτών που έχουν παίξει τους περισσότερους αγώνες σε όλη την ιστορία της διοργάνωσης είναι ο Άντονι Θουμπιθαρέτα, ο οποίος έπαιξε συνολικά 622 αγώνες σε 17 σεζόν.

Οι τίτλοι

33 Ρεάλ Μαδρίτης
26 Μπαρτσελόνα
10 Ατλέτικο Μαδρίτης
8 Αθλέτικ Μπιλμπάο
6 Βαλένθια
2 Ρεάλ Σοσιεδάδ
1 Ντεπορτίβο Λα Κορούνια
1 Σεβίλλη
1 Μπέτις