Euro 1976: Το πέναλτι που έγραψε ιστορία
- Κώστας Καραγιαννόπουλος
- 28/5/2021 16:50
Βρισκόμαστε στο 1976, διάστημα που το γερμανικό ποδόσφαιρο κυριαρχεί σε διεθνές αλλά και διασυλλογικό επίπεδο, με την Μπάγερν να κατακτά για 3η σερί φορά το Κύπελλο Πρωταθλητριών. Ωστόσο, η Τσεχοσλοβακία έβαλε τέλος στο σερί των γερμανικών θριάμβων, με το πέναλτι του Πανένκα να γράφει ιστορία.
Γράφει ο Κώστας Καραγιαννόπουλος
Final Four για τελευταία φορά
Τη διεξαγωγή του τουρνουά ανέλαβε η Γιουγκοσλαβία, η οποία αποτέλεσε την τελευταία οικοδέσποινα που συμμετείχε στα προκριματικά.
Όπως και στη διοργάνωση του 1972, 32 ομάδες δήλωσαν συμμετοχή και μοιράστηκαν σε 8 γκρουπ των τεσσάρων. Ο πρώτος κάθε γκρουπ εξασφάλιζε την πρόκριση για τα προημιτελικά, ενώ η τελική φάση διεξήχθη το διάστημα 16-20 Ιουνίου σε Βελιγράδι και Ζάγκρεμπ.
Προκριματικά
Η χαμένη ευκαιρία της Εθνικής
Η Εθνική ξεκίνησε τα προκριματικά στη Σόφια με αντίπαλο τη Βουλγαρία και κατάφερε να αποσπάσει ανέλπιστο βαθμό, ισοφαρίζοντας σε 3-3 με γκολ των Παπαϊωάννου και Γλέζου στα τελευταία λεπτά. Ένα μήνα μετά, η «γαλανόλευκη» υποδέχτηκε στο «Καραϊσκάκη» την μεγάλη Δ. Γερμανία και κατάφερε να πάρει το προβάδισμα στο 13’ με ένα μυθικό γκολ του Δεληκάρη. Η ομάδα του Σεν ισοφάρισε στο 51’ με τον Κούλμαν, όμως η Εθνική πήρε εκ νέου το προβάδισμα στο 70’ με τέρμα του Ελευθεράκη. Το τελικό 2-2 διαμόρφωσε ο Βίμερ στο 83’, στερώντας στην Εθνική μια ιστορική νίκη.
Την 3η αγωνιστική, η «γαλανόλευκη» κέρδισε με 2-1 την Βουλγαρία χάρη σε γκολ των Σαράφη και Αντωνιάδη και το ενδεχόμενο πρόκρισης έμοιαζε πλέον ρεαλιστικό σενάριο. Ωστόσο, ότι «έχτισε» η ομάδα του Παναγούλια, το «γκρέμισε» στην Μάλτα. Η Εθνική ηττήθηκε με 2-0 στη Γκζίρα, μια ήττα που την γύρισε πολλά χρόνια πίσω. «Μαλτεζόπλακα στο κεφάλι μας» ήταν οι τίτλοι των ελληνικών εφημερίδων, για μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις όλων των εποχών. Λίγους μήνες μετά, η Εθνική διέλυσε με 4-0 την Μάλτα στο γήπεδο της Τούμπας, ωστόσο η ζημιά είχε γίνει.
Οι ελπίδες πρόκρισης ήταν ακόμα ζωντανές για το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα, ωστόσο απαιτούνταν νίκη στην έδρα της πρωταθλήτριας κόσμου! Το ματς έγινε στο Ντίσελντορφ και ο Δεληκάρης παραβίασε ξανά την εστία της γερμανικής ομάδας, απαντώντας στο γκολ του Χάινκες. Το τελικό 1-1 ήταν σπουδαίο αποτέλεσμα για την Εθνική, όχι όμως και ικανό για να της χάριζε την πρόκριση. Η Δ. Γερμανία έκανε στη συνέχεια το «2 στα 2» με Βουλγαρία και Μάλτα και «σφράγισε» την πρόκριση για τα προημιτελικά, τερματίζοντας με +2 από την 2η Ελλάδα.
Στιγμιότυπα από την ισοπαλία της Ελλάδας με τη Δ. Γερμανία στο «Καραϊσκάκη»
Ηχηροί αποκλεισμοί
Αντίθετα, η Ολλανδία του Κρόιφ χρειάστηκε να ανέβει… βουνό για να προκριθεί στα προημιτελικά. Οι «οράνιε» κληρώθηκαν σε όμιλο με την Ιταλία και την πανίσχυρη Πολωνία του Λάτο, που τερμάτισε 3η στο Μουντιάλ του 1974. Η Ολλανδία γνώρισε συνολικά δύο ήττες από Πολωνία (και μάλιστα βαριά με 4-1) και Ιταλία, όμως κατάφερε να προκριθεί στους «8» υπερτερώντας σε ισοβαθμία με τους Πολωνούς. Οι Ιταλοί τερμάτισαν 3οι με ένα βαθμό λιγότερο, πληρώνοντας τη «λευκή» ισοπαλία με την ουραγό Φινλανδία στο «Ολίμπικο»!
Στον 6ο όμιλο, η δευτεραθλήτρια Ευρώπης, Σοβιετική Ένωση προκρίθηκε στα προημιτελικά, αφήνοντας εκτός για ένα βαθμό την Ιρλανδία του Ντον Γκίβενς, σκόρερ οχτώ τερμάτων στην προκριματική φάση! Τέλος, το Βέλγιο προκρίθηκε για δεύτερη σερί φορά στα προημιτελικά, αφήνοντας εκτός την Α. Γερμανία αλλά και τη Γαλλία, που γνώρισε 4ο σερί αποκλεισμό στα προκριματικά!
Προημιτελικοί
Πρώτη πρόκριση για Ολλανδία, πρώτος αποκλεισμός για Σοβιετικούς
Η Ολλανδία τέθηκε αντιμέτωπη με το Βέλγιο και δεν συνάντησε κανένα πρόβλημα. Με τον Ρένσεμπρινκ να πετυχαίνει χατ-τρικ, οι «οράνιε» πήραν εμφατική νίκη με 5-0 στο Ρότερνταμ και «σφράγισαν» το εισιτήριο για την τελική φάση. Η ρεβάνς των Βρυξελλών ήταν διαδικαστικού χαρακτήρα και οι Ολλανδοί πήραν δεύτερη νίκη με 2-1, εξασφαλίζοντας την πρώτη τους συμμετοχή σε τελική φάση.
Τη διεξαγωγή του τουρνουά ανέλαβε η Γιουγκοσλαβία, ωστόσο για αρχή θα έπρεπε να αποκλείσει την Ουαλία. Οι Γιουγκοσλάβοι κέρδισαν με 2-0 τον πρώτο αγώνα στο Ζάγκρεμπ και το ισόπαλο 1-1 του Κάρντιφ τους χάρισε το εισιτήριο για τους τέσσερις της Ευρώπης. Η Γιουγκοσλαβία έγινε η τελευταία οικοδέσποινα που έδωσε προκριματικά ενώ η Ουαλία χρειάστηκε να περιμένει άλλα 40 χρόνια για να προκριθεί σε τελική φάση Euro.
Η Δ. Γερμανία, έχοντας γλιτώσει τον αποκλεισμό στον όμιλο της Ελλάδας, συνέχισε την υπεράσπιση του τίτλου της απέναντι στην Ισπανία. Το πρώτο παιχνίδι στο «Βιθέντε Καλντερόν» έληξε ισόπαλο 1-1, ωστόσο τα «πάντσερ» πήραν την πρόκριση νικώντας με 2-0 στη ρεβάνς.
Τέλος, για πρώτη φορά στην ιστορία της διοργάνωσης, η Σοβιετική Ένωση δεν κατάφερε να προκριθεί στην τελική φάση. Γι’ αυτό φρόντισε η Τσεχοσλοβακία και ο Ζόσεφ Μόντερ, ο οποίος πέτυχε τρία γκολ σε δύο παιχνίδια, οδηγώντας την ομάδα του σε πρόκριση με συνολικό σκορ 4-2 εις βάρος των Σοβιετικών.
Ημιτελικοί
Καταιγίδα, «ξύλο» και αποκλεισμός για την αρμάδα του Κρόιφ
Οι αναμετρήσεις ήταν συγκλονιστικές και για πρώτη φορά όλα τα παιχνίδια της τελικής φάσης κρίθηκαν σε έξτρα χρόνο, είτε σε παράταση, είτε σε πέναλτι!
Στον πρώτο χρονικά ημιτελικό, η πρωτάρα σε τελική φάση Ολλανδία διασταύρωσε τα ξίφη της με την Τσεχοσλοβακία. Όλοι θα περίμεναν μια εύκολη επικράτηση για την ομάδα του Κρόιφ, ωστόσο η καταρρακτώδης βροχή που έπεφτε στο Ζάγκρεμπ, χάλασε τα σχέδια των Ολλανδών, που δεν μπορούσαν να εφαρμόσουν στην εντέλεια το «Τόταλ Φούτμπολ».
Ο αρχηγός των Τσεχοσλοβάκων, Άντον Όντρους άνοιξε το σκορ στο 19’ με άπιαστη κεφαλιά, όμως ο ίδιος πέτυχε ένα απίστευτο αυτογκόλ στο 73’, φέρνοντας το σκορ στα ίσα. Το παιχνίδι ήταν αρκετά σκληρό και ο Ουαλός διαιτητής, Κλάιβ Τόμας απέβαλε τους Πολάκ και Νέεσκενς, αφήνοντας τις δύο ομάδες με δέκα παίκτες. Ο ίδιος κατηγορήθηκε ότι έχασε τον έλεγχο του παιχνιδιού, αφήνοντας ατιμώρητα τα σκληρά φάουλ των Τσεχοσλοβάκων στους Κρόιφ και Νέεσκενς. Χρόνια αργότερα παραδέχτηκε στο «BBC» ότι ήταν το πιο δύσκολο παιχνίδι που κλήθηκε να διαιτητεύσει.
Ο αγώνας οδηγήθηκε στην παράταση, εκεί όπου η Τσεχοσλοβακία ολοκλήρωσε την μεγάλη έκπληξη. Στο 114’ ο Βέσελι έφυγε στην κόντρα, βρήκε με σέντρα τον αμαρκάριστο Νέχοντα και αυτός από κοντά «έγραψε» το 2-1. Τέσσερα λεπτά, ο Βέσελι διαμόρφωσε το τελικό 3-1, ενώ οι Ολλανδοί έμειναν με 9 παίκτες λόγω αποβολής του Φαν Χάνεγκεμ.
Στιγμιότυπα από τον ημιτελικό:
Το τέλειο ντεμπούτο
Οι Γιουγκοσλάβοι έπαιξαν εξαιρετικό ποδόσφαιρο στο πρώτο ημίχρονο και στο 30’ εκμεταλλεύτηκαν το λάθος του Μάιερ, πετυχαίνοντας δεύτερο γκολ με τον Τζάιτς. Η Δ. Γερμανία δεν πέταξε λευκή πετσέτα και στο δεύτερο μέρος έφερε το σκορ στα ίσα χάρη στις δύο «χρυσές» αλλαγές του Σεν.
Στο 62’ ο Χάιντς Φλόχε μείωσε σε 2-1 και στο 82’ ο Ντίτερ Μίλερ έφερε το σκορ στα ίσα, σκοράροντας τρία λεπτά μετά την είσοδο του στο παιχνίδι. Ο στράικερ της Κολωνίας έκανε ντεμπούτο με το εθνόσημο και με άλλα δύο δικά του γκολ στην παράταση (115’, 119’), σημείωσε χατ-τρικ, οδηγώντας τα «πάντσερ» στον τελικό! Όσο για τη Γιουγκοσλαβία, οι διοργανωτές τερμάτισαν στην 4η θέση του τουρνουά, γνωρίζοντας νέα ήττα με 3-2 από την Ολλανδία στην παράταση.
Τελικός
Το πέναλτι που έγραψε ιστορία
Η Τσεχοσλοβακία ήταν το μεγάλο αουτσάιντερ, όχι μόνο του τελικού, αλλά γενικότερα της διοργάνωσης. Παρόλα αυτά, η ομάδα του Βάσλαφ Γέζεκ εκμεταλλεύτηκε το μουδιασμένο ξεκίνημα των Δ. Γερμανών και πήρε από νωρίς προβάδισμα δύο τερμάτων χάρη στα γκολ των Σβέχλικ (8’) και Ντομπίας (25’). Μετά το χατ-τρικ στον ημιτελικό, ο Μίλερ ξεκίνησε βασικός και στο 28’ μείωσε σε 2-1 με εξαιρετικό γυριστό.
Στην επανάληψη το σκηνικό άλλαξε άρδην και οι πεισμωμένοι Δ. Γερμανοί δημιούργησαν αρκετές ευκαιρίες για το 2-2. Όλες οι προσπάθειες τους όμως σταματούσαν πάνω στο εξαιρετικό γκολκίπερ, Ίβο Βίκτορ, που κατέβαζε ρολά. Ωστόσο, ένα λεπτό πριν το φινάλε του τελικού, ο Τσέχος γκολκίπερ έκανε κακή έξοδο μετά από εκτέλεση κόρνερ και ο Χόζελμπέιν ισοφάρισε σε 2-2.
Η παράταση ήταν άκαρπη και για πρώτη φορά ο πρωταθλητής Ευρώπης κρίθηκε στα πέναλτι. Στη «ρώσικη ρουλέτα», ο Χένες αποδείχθηκε μοιραίος για την Δ. Γερμανία, αστοχώντας στην 4η εκτέλεση. Η Τσεχοσλοβακία είχε ευστοχήσει και στα τέσσερα πέναλτι και ο Πανένκα έμελλε να ήταν αυτός που θα χάριζε τον τίτλο στην ομάδα του. Με εκπληκτική ψυχραιμία και μαεστρία, έστειλε τη μπάλα στα δίχτυα σκάβοντας την πάνω από το σώμα του Μάιερ. Η ανεπανάληπτη αυτή εκτέλεση, έμεινε στην ιστορία ως χτύπημα «Πανένκα» και είναι ίσως η μοναδική περίπτωση που γκολ από την άσπρη βούλα αναφέρεται μεταξύ των καλύτερων γκολ στην ιστορία του ποδοσφαίρου.
Ο ίδιος ο Πανένκα έχει μιλήσει για το ιστορικό αυτό πέναλτι: «Μετά από κάθε προπόνηση, έμενα στο γήπεδο με τον τερματοφύλακα και εκτελούσα πέναλτι. Συνήθως βάζαμε στοιχήματα για σοκολάτες ή μπύρες. Ο Βίκτορ ήταν εξαιρετικός τερματοφύλακας και ήταν μεγάλη πρόκληση για μένα. Μια ημέρα σκέφτηκα ότι αν καθυστερούσα το χτύπημα και μετά έσκαβα ελαφρώς τη μπάλα, ο τερματοφύλακας θα είχε ήδη πέσει στο έδαφος και δεν θα μπορούσε να αντιδράσει. Υιοθέτησα αυτό τον τρόπο και ξεκίνησα τις προπονήσεις. Μάλιστα, άρχιζα να παίρνω κιλά γιατί κέρδιζα όλα τα στοιχήματα. Πιστεύω ότι ο Μάιερ δεν το πήρε πολύ καλά. Υποψιάζομαι ότι δεν θα του αρέσει να ακούει το όνομα μου. Δεν ήθελα να τον κάνω να νιώσει άσχημα, απλώς διάλεξα αυτό τον τρόπο επειδή κατάλαβα ότι ήταν ο ευκολότερος τρόπος να πετύχεις γκολ. Ήταν απλή συνταγή…»
Με συνολικό σκορ 5-3, η Τσεχοσλοβακία «αποκαθήλωσε» την Δ. Γερμανία και στέφθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης για πρώτη φορά στην ιστορία της. Κανείς δεν θα περίμενε ότι θα έφτανε στην κορυφή της Ευρώπης μετά την βαριά ήττα με 3-0 από την Αγγλία στο «Γουέμπλει» στην πρεμιέρα των προκριματικών. Ωστόσο, από τότε, οι Τσεχοσλοβάκοι σημείωσαν ένα αήττητο σερί 22 αγώνων, φτάνοντας μέχρι την κατάκτηση του τροπαίου.
Η καλύτερη ενδεκάδα:
Ο αρχηγός των Τσεχοσλοβάκων, Άντον Όντρους δεν θα μπορούσε να μην είχε θέση στην κορυφαία ενδεκάδα. Αμυντικός πολύ πιο μπροστά από την εποχή του, αποτελούσε κυρίαρχη φιγούρα στην άμυνα. Στους κορυφαίους αμυντικούς συμπεριλήφθηκε και ο Γιαν Πίβαρνικ. Κορυφαίος Τσεχοσλοβάκος παίκτης το 1974, αλλά ένας σοβαρός τραυματισμός στο γόνατο τον έφερε αρκετά πίσω στην καριέρα του.
Ο Φραντς Μπεκενμπάουερ μπορεί να μην κατέκτησε ξανά το τρόπαιο, ωστόσο συμπεριλήφθηκε για δεύτερη σερί φορά στου κορυφαίους αμυντικούς του Euro. Μάλιστα, εκείνη την χρονιά κατέκτησε για 2η φορά το βραβείο της «Χρυσής Μπάλας». Την τετράδα της άμυνας συμπληρώνει ο Ρούντι Κρολ, ακόμα ένας σπουδαίος του ποδοσφαίρου. Αμυντικός με εξαιρετική τεχνική, μπορούσε να παίξει όλες τις θέσεις της άμυνας και του κέντρου, αποτελώντας έναν ιδανικό εκπρόσωπο του «ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου».
Στους κορυφαίους μέσους συμπεριλήφθηκε και ο Γιάροσλαφ Πολάκ, ο «Σλοβάκος Μπόμπι Τσάρλτον», όπως αποκαλούνταν για το στιλ παιχνιδιού του αλλά κυρίως για το κούρεμα του που έμοιαζε με αυτό του Άγγλου θρύλου… Η Γιουγκοσλαβία τερμάτισε στην 4η θέση, όμως ο Ντράγκαν Τζάιτς συμπεριλήφθηκε για 2η φορά στην κορυφαία ενδεκάδα της διοργάνωσης. Το 2004 η σερβική ομοσπονδία τον ανέδειξε ως κορυφαίο ποδοσφαιριστή της χώρας.
Τέλος, ο Γερμανός Ράινερ Μπόνοφ έλαμψε στο τουρνουά, «φτιάχνοντας» τα τέσσερα από τα έξι γκολ των Δ. Γερμανών. Αγωνιζόταν ως αμυντικός μέσος στη μεγάλη Γκλάντμπαχ και φημίζονταν για την ικανότητα του να μοιράζει ασίστ αλλά και για τα σουτ-«κεραυνούς» που εξαπέλυε.
Στην επίθεση, ο πρώτος σκόρερ της διοργάνωσης με τέσσερα γκολ, Ντίτερ Μίλερ κάλυψε επάξια το κενό του συνεπώνυμου του, Γκερντ Μίλερ, που αποσύρθηκε από την Εθνική Δ. Γερμανίας μετά το Μουντιάλ του 1974. Τίμησε για χρόνια τη φανέλα της Κολωνίας και διατηρεί μέχρι σήμερα το ρεκόρ με έξι γκολ σε ένα παιχνίδι στη Μπουντεσλίγκα. Το «παζλ» συμπληρώνει ο Ζντένεκ Νέχοντα, ο κορυφαίος Τσεχοσλοβάκος επιθετικός και ρέκορντμαν συμμετοχών (90) με την εθνική του ομάδα. Αγωνίστηκε για 12 χρόνια στην Ντούκλα Πράγας, σημειώνοντας 124 γκολ σε 290 παιχνίδια.
Το πέναλτι του Πανένκα:
Διαβάστε ΕΔΩ τα αφιερώματα για τις προηγούμενες διοργανώσεις
